Van Queen tot stream: de Oscars stuiteren dit jaar alle kanten op

Lady Gaga treedt in het strijdperk met Glenn Close, een zwart-witepos met een muzikantenbiografie en Marvel met Netflix: de Oscarnominaties zijn dit jaar op veel fronten niet wat ze altijd zijn geweest.

De dans om de Oscars wordt dit jaar door twee films geleid, die elk tien nominaties scoren. De ene, Roma, is een zwart-witte, Spaanstalige film met onbekende acteurs die verdeeld wordt door Netflix. De andere, The Favourite, is een sardonisch hofdrama van een in Hollywood verzeilde Griek met drie sterke vrouwenrollen. Het moge duidelijk zijn: de 91ste editie van ’s werelds meest gegeerde filmprijzen is nu al een raar beestje.

Te beginnen met Roma, het magnum opus van Alfonso Cuarón en mogelijk de eerste niet-Engelstalige film die de Oscar voor beste film in de wacht sleept. Roma is bovendien het eerste echt grote prijsbeest voor Netflix, dat tot nu toe nog maar twee Oscars pakte voor documentaires.

Een mijlpaal, stelt ook Knack Focus-filmchef Dave Mestdach vast. ‘Tot nu toe waren Netflix-films niet populair bij de Academy, vooral omdat die bijna nooit in de bioscoop te zien waren. Roma heeft nu wel een beperkte release gekregen en ik kan alleen maar hopen dat het een precedent is. Sommige films zijn nu eenmaal gemaakt om op het grote witte doek te bekijken. Dat geldt zeker voor een meesterwerk als Roma, dat het moet hebben van zijn spel met licht en ruimte, maar ook voor Netflix-films die er dit jaar nog aankomen, zoals Triple Frontier van J.C. Chandor en The Irishman van Martin Scorsese.’

Van Gogh op maat

Maar naast een artistiek bijna gewaagde film als Roma en een vreemdsoortige kostuumfilm als The Favourite zitten er ook onvervalste blockbusters tussen de Oscarfavorieten. Zo kan A Star is Born, met Bradley Cooper en Lady Gaga, acht Oscars winnen. Marvel-film Black Panther staat zeven keer in de nominatielijst, Queen-biopic Bohemian Rhapsody vijf keer. Alledrie de films kregen gemengde recensies, maar gingen vlot over de tongen op de sociale media en wonnen veel zieltjes met hun soundtrack.

First Man, de astronautenfilm met Ryan Gosling, was op papier dan weer een perfecte Oscarkandidaat, maar komt niet in het stuk voor. ‘Het is geen typisch Hollywoodsprookje, waarin een held de vlag plant. Volgens mij is First Man ook introspectiever geworden dan de filmstudio het bedoelde’, zegt Mestdach.

In de acteercategorieën zitten weinig verrassingen, buiten dat Timothée Chalamet niet zal beloond worden voor zijn rol in Felix Van Groeningens Beautiful Boy. Willem Dafoe en Glenn Close, die in respectievelijk At Eternity’s Gate en The Wife de hoofdrol spelen, beginnen volgens Mestdach best al aan hun bedankingsspeech te schrijven. ‘Dafoe werd al drie keer genomineerd, maar won nog nooit. Zijn vertolking van Vincent Van Gogh is een prestatie op maat van de Academy. En Glenn Close speelt een vrouw die opkomt voor haar rechten in een tijd waarin gendergelijkheid hoog op de agenda staat. Ook daar is de jury niet blind voor.’

‘Subtieler dan Black Panther’

Dat brengt ons bij de diversiteit in de nominaties, sinds de lancering van de hashtag #OscarsSoWhite in 2015 een discussie die elk jaar opnieuw op de agenda staat.

Veel critici opperden dinsdag al dat de Academy Awards alweer een mannenzaak dreigen te worden, onder meer omdat geen enkele vrouwelijke cineast werd genomineerd. Ook Mestdach mist de films van Lynne Ramsay (You Were Never Really Here) en Chloé Zhao (The Rider) tussen de genomineerden, net zoals hij If Beale Street Could Talk van Barry Jenkins meer nominaties had gegund. ‘Een politiek, emancipatorisch verhaal over identiteit, maar subtieler dan Black Panther. Te subtiel voor velen, wellicht.’

Toch zijn de Oscars diverser dan een paar jaar geleden. Zo worden topfavorieten The Favourite en Roma volledig gedragen door sterke vrouwenrollen. Twee Mexicaanse actrices uit die laatste film, Yalitza Aparicio en Marina de Tavira, maken ook kans op een Oscar. Drie van de acht genomineerden voor Beste Film gaan over rassenkwesties – BlacKkKlansman, Black Panther en Green Book – en vier van de acht hebben een LGBT-hoofdpersonage – The Favourite,Green Book, A Star is Born en Bohemian Rhapsody. Bovendien brengt dit jaar eindelijk een nominatie als Beste Regisseur voor Spike Lee, de regisseur van BlacKkKlansman en misschien wel de belangrijkste zwarte regisseur van de laatste decennia.

Geen probleem-Singer?

Haaks op de schijnbaar groeiende diversiteit staan enkele controverses, waarvan niet duidelijk is hoeveel invloed die hebben gehad op de controverses. Bohemian Rhapsody-regisseur Bryan Singer blijft beschuldigingen van pedofilie met zich meezeulen, maar de film pakte wel vijf nominaties. Dat zijn er evenveel als Green Book, ook al dook deze maand een oud verhaal op over de exhibitionistische grappen van regisseur Peter Farrelly.

Dat Girl de hetze niet van zich kon afschudden, weten we inmiddels. Ook de andere Belgische Oscarkansen zijn vervlogen. Naast Timothée Chalamet waren er twee kortfilms uit ons land in de race, Icare en May Day, maar geen van beiden haalde de cut. Wat betreft Girl is Mestdach formeel: ‘In het huidige lijstje genomineerden voor Beste Niet-Engelstalige Film had de Belgische inzending niet misstaan.’