Jia Zhangke, filmmaker in China: ‘Ik weet wat te doen voor groen licht van de censuurcommissie’

© .

Ook als hij in een andere tijd en een ander land geboren was, zou zijn werk keer op keer de grote filmfestivals halen. Maar het is bepaald geen nadeel dat de carrière van Jia Zhangke samenvalt met China’s spectaculaire opmars als grootmacht.

Jia Zhangke (°1970) spreekt, denkt en ademt film. Dat zie je aan alle langspelers die hij in ruim twintig jaar tijd heeft bedacht en uitgewerkt. Zijn oeuvre leest als een kritische doorlichting van de onvermijdelijke impact van de enorme veranderingen in China op de levens van individuen. In dat opzicht is zijn nieuwste film, Ash Is Purest White, vintage Jia. De regisseur volgt daarin – over een periode van zestien jaar – de tragische liefdesgeschiedenis van de ondernemende Qiao en de kleine gangster Bin, die haar liefde eigenlijk niet verdient. En dus ook hoe China in datzelfde tijdsbestek veranderd is.

Veel Chinezen hebben het materieel beter, maar ik vind het mijn taak om de keerzijde van die medaille te belichten.

‘Ik heb voor die periode gekozen omdat 2001 een scharnierjaar was. China is toen toegetreden tot de Wereldhandelsorganisatie en haalde de Olympische Spelen van 2008 binnen. Na 2001 kreeg de Chinese economie een rotvaart en brak het internet door. Al die veranderingen hebben ook de jianghu op haar kop gezet’, vertelt Jia terwijl hij van zelf meegebrachte thee slurpt. Jianghu is de gemeenschap van martial arts-helden in de traditionele wuxia-verhalen, maar recenter ook de outlawgemeenschap van de triaden. ‘Het is een belangrijk begrip in de Chinese cultuur. Het slaat op mensen die altijd onderweg zijn en een gevaarlijk leven leiden, maar tegenwoordig dus ook op de maffia. Kernwaarden zijn liefde, mededogen en rechtvaardigheid.’

Ash Is Purest White verhaalt hoe die kernwaarden onder druk zijn komen te staan.

Jia Zhangke: Mijn film Still Life (2006) toonde mensen die hun oude stad moeten verlaten voor de bouw van de Drieklovendam. De verandering was zichtbaar. Deze keer wilde ik liever laten zien hoe de mensen vanbínnen zijn veranderd. De economische ontwikkeling en de nieuwe tijden hebben de Chinezen veranderd. Ze zijn veel meer belang gaan hechten aan geld en macht, ten koste van traditionele waarden. Sommigen gedragen zich als beesten om geld en macht te verwerven.

Is China er niet net enorm op vooruitgegaan in deze eeuw?

Jia: De economische ontwikkeling heeft veel positieve gevolgen. Veel mensen hebben het materieel beter, de armoede is minder groot, de maatschappij gaat erop vooruit. Maar dat is de visie van de econoom, niet de mijne. Ik ben geen pessimist maar ik vind het mijn taak de keerzijde van die medaille te belichten: de negatieve gevolgen, wat we verloren zijn, wat de nieuwe uitdagingen zijn. Geluk hangt niet af van een hogere levensstandaard. Individuen zijn nooit zonder zorgen. En doordat de mensheid en de maatschappij constant evolueren, ontstaan er ook voortdurend nieuwe bekommernissen. Bovendien is niet alles veranderd. Er is dan wel een vrije markt maar politiek blijven we opgesloten. Dat is een onevenwicht.

Jia Zhangke, filmmaker in China: 'Ik weet wat te doen voor groen licht van de censuurcommissie'
© .

De fantastische Zhao Tao, je echtgenote en muze, herneemt hier haar personage uit Unknown Pleasures (2002), een zeer dynamische en wilskrachtige vrouw met leiderscapaciteiten. Zie je vrouwen op korte termijn een politieke rol van betekenis spelen in China?

Jia: De Chinese maatschappij is nog altijd zeer mannelijk. In de politiek hebben ze daar nog altijd weinig kans toe. In de filmindustrie is er de voorbije twee jaar wel veel veranderd. Een heleboel regisseuses hebben de neus aan het venster gestoken. Dat was vroeger bijna ondenkbaar. Er is dus wel enige verbetering merkbaar maar de weg is nog lang.

Je zit al meer dan twintig jaar in dit vak. Ben je tevreden?

Jia: Mijn tempo ligt te laag. Ik heb maar een stuk of tien speelfilms gemaakt. Dat hadden er meer mogen zijn. Het probleem is dat iemand als ik – regisseur, producent en scenarist – in China veel tijd verliest. Ik denk dan aan discussies met de strenge controlecommissie, die oordeelt over de thema’s van een film, of aan de zware inspanningen die je je moet getroosten om het copyright op je werk te beschermen.

Hoe is de censuur in die tijd geëvolueerd?

Jia: Positief. Vroeger kon je niet in discussie gaan. Je kon eventueel clandestien een film maken maar de kans was groot dat het je dan niet zou lukken om je werk in de bioscopen te krijgen – toch niet in de Chinese. Vandaag kun je onderhandelen. Ik weet wat ik kan doen om groen licht te krijgen. Maar zo heel erg positief is de evolutie nu ook weer niet. Ik zei het al, met dat discussiëren verlies je bijvoorbeeld ongelofelijk veel tijd.

En de weerstand komt niet enkel van overheidsinstanties maar ook van gewone mensen. Mijn werk wordt door de gewone Chinees niet honderd procent geapprecieerd. Er zijn nog veel misverstanden. Zo vraagt men me waarom ik altijd de negatieve kant belicht en nooit de positieve. Ik steek dus ook veel tijd in mensen ervan overtuigen dat het mes langs twee kanten snijdt en dat de ene kant even belangrijk is als de andere.

Ash Is Purest White

Vanaf 6/3 in de bioscoop.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content