David Vann maakt wanhoop en schuld bijna tastbaar in ‘Heilbot op de maan’

© .
Roderik Six
Roderik Six Journalist voor Knack

De Amerikaanse schrijver David Vann tuurt opnieuw in het kapotgeschoten brein van zijn vader. Een grandioze dissectie van een zelfmoordenaar, en een grandioos falen ook, want het schuldgevoel blijft schrijnen.

Het is een aparte talisman die Jim met zich meedraagt. Geen geluksdollar, geen bedelarmbandje, geen foto van zijn grootmoeder. Neen, in zijn broekband zit een Magnum. 44. Meer een handkanon dan een revolver – je knalt er zo een grizzlybeer mee omver. Jim loopt met duistere plannen rond. Zijn zelfmoord staat al vast maar misschien moet hij nog een aantal geliefden mee de dood in sleuren. Zijn ex-vrouw Jeanette bijvoorbeeld, of gewoon wat willekeurige bezoekers van het pannenkoekenhuis dat zijn voormalige schoonzus uitbaat.

Centrale zin: Dat is het wezenlijke van een verlies door zelfmoord: dat je voorgoed in gesprek blijft met niemand.

Tijdens een laatste bezoek aan zijn verbrokkelde familie noemt Jim de Magnum zijn verzekeringspolis. Hij koestert het zware ding, waant zich Dirty Harry die met één vingertrek het kwaad uit zijn hoofd kan bannen. Want ondanks de goede zorgen van zijn broer, ondanks zijn vrolijk rondhuppelende zoon David, ondanks de therapie blijft de zwarte hond in zijn brein bijten. Zelfmoord is de enige uitweg en de Magnum moet hem als een christoffel veilig naar de overkant van de Hades voeren.

David Vann maakt wanhoop en schuld bijna tastbaar in 'Heilbot op de maan'

Dertien was David Vann toen zijn vader uit het leven stapte tijdens een telefoongesprek met zijn stiefmoeder. Vann fictionaliseerde de wanhoopsdaad eerder al in Legende van een zelfmoord, maar het schuldgevoel bleef knagen. In het voorwoord van Heilbot op de maan legt hij uit waarom hij terugkeert naar die noodlottige periode: het was nooit bij hem opgekomen dat zijn vader naast zichzelf ook anderen had willen doden. Was dat echt zijn bedoeling? En hadden we meer kunnen doen?

Met een rauwe taal als ouijabord roept Vann zijn vaders dolende geest op. Alles in Heilbot op de maan is verzonnen, even echt als een spookbeeld, maar omdat Vann een documentaire stijl hanteert is de wanhoop bijna tastbaar. De stroeve gesprekken die Jim met zijn botte vader voert, de manische gedachten, de monologen tijdens slapeloze nachten: Vann weet de lonkende afgrond zo goed te omschrijven dat je er hoogtevrees van krijgt.

‘De hel is onbereikbaar. Dat is het wreedst’, weeklaagt Jim ergens. Net zo blijft Vanns vader zelf voor eeuwig afwezig. Heilbot op de maan leest dan ook als een vorm van zelfkwelling. Immer die vraag als een weerhaak: wat als?

Heilbot op de maan

David Vann, De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: Halibut on the Moon), 352 blz., 23,99 euro.

David Vann

David Vann (°1966) leurde tien jaar met het manuscript van Legende van een zelfmoord (2008) en werkte ondertussen als visser. Eenmaal gedrukt won hij er wereldwijd prijzen mee. In zijn nawoord bij de vertaling dankte hij uitdrukkelijk Vlaanderen en Nederland: ‘Alleen deze editie bevat de korte verhalen die de roman omlijsten. Alleen mijn Nederlandse uitgever had de moed om het zo te publiceren.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content