God woont in Berchem (of toch volgens Dimitri Van Zeebroeck)

In de Berchemse wijk waar fotograaf en documentairemaker Dimitri Van Zeebroeck woont, staan in een straal van enkele honderden meters zo’n dertig kerken, gebedshuizen en andere religieuze of levensbeschouwelijke ruimtes. Van Zeebroeck zocht de mensen in en achter de plekken op en maakte er de documentairereeks God woont in Berchem over. Voor Knack Focus selecteerde hij vijf beelden die aan hem bleven kleven.

1. Michael Seletsky

‘Michael Seletsky kwam ik op het spoor via zijn zus, Rachel. Zij baat samen met haar man Eliyahu Rabinowitz een winkel uit in reistassen, vlak bij het station van Antwerpen.

‘Altijd als ik langskwam, herhaalde ze dat ik ook haar broer moest interviewen. Uiteindelijk zocht ik hem op. Zijn boekenwinkel, Vilna, waar alleen joodse Bijbelse literatuur wordt verkocht, was een openbaring. Alsof ik een oude filmset binnenwandelde waar de tijd al decennia stilstond. Het was er tjokvol gestouwd. Overal waar je keek, zag je een onoverzichtelijk kluwen van manuscripten en oude Thora’s. Ik heb er wekenlang gefilmd.

‘Michael deed me altijd een beetje aan Rodin denken. Hij heeft datzelfde gebeeldhouwde hoofd. Hij vertelde honderduit over de geschiedenis van Vilna, hoe zijn vader de winkel eigenhandig in elkaar had getimmerd, soms met planken die hij op straat vond. Hij had de grootste tragedies meegemaakt – zowat zijn hele familie is naar de concentratiekampen weggevoerd – maar was altijd strijdbaar en opgewekt gebleven. In voor een grapje. Michael nam de winkel over maar vorig jaar viel de onteigeningsbrief in de bus: Antwerpen wil een groot mediahuis bouwen en een volledig huizenblok moet daarvoor wijken. Ook zijn rijhuis, zijn Vilna. Of hoe de grootheidswaanzin van een stad familiestambomen omhakt, zonder het te beseffen.’

2. Zuster Adrienne

‘Aan God woont in Berchem heb ik twee jaar gewerkt. Zuster Adrienne was een van de allereersten die ik voor deze reeks ben gaan volgen. Toen ik pastoor Jacky Caroen polste naar wie er binnen zijn parochie een rol van betekenis speelde, leidde hij me onmiddellijk naar haar. Zuster Adrienne moest wel overhaald worden. Ze wil een rol achter de schermen spelen en niet te koop lopen met haar inzet. Ze is een van de mooiste vrouwen die ik ooit heb ontmoet. Hoe ze voortdurend in de weer is voor anderen: ongezien – althans voor mij. Ze helpt tijdens de tweewekelijkse voedselbedelingen en is overal van op de hoogte. Enorm attent, schrander en een hart van goud. Dankzij zuster Adrienne geloof ik in de goedheid van de mens. Ze heeft een bijzonder diepe indruk gemaakt.’

3+4. Sofie Beerts en Jurgen De Weweire

‘Als je een reeks maakt met als uitgangspunt religieuze diversiteit binnen één district leek het me vanzelfsprekend om ook een aflevering aan het vrijzinnig humanisme te wijden. Via het Huis van de Mens kwam ik in contact met Sofie Beerts en Jurgen De Weweire, allebei moreel consulent. Elk op hun manier openden ze mijn blikveld. Hoe ze over het leven nadenken, de accenten die ze leggen.

‘Sofie werkt vooral in zorgcentra, Jurgen in gevangenissen. In hun gesprekken zoeken ze naar zingeving, naar wat voor hun gesprekspartner van belang is. Ik voelde me vaak geprivilegieerd in hun gezelschap en ervoer ook hoe delicaat en waardevol hun werk is. Accreditaties bekomen om in gevangenissen en zorgtehuizen te filmen is niet altijd evident, maar het loonde. Het legde een laag in de laatste, zevende aflevering die ik essentieel vond. Ik ben Sofie en Jurgen bijzonder dankbaar voor het geduld dat ze aan de dag legden en om mij in hun gezelschap te tolereren.’

5. Mike Nwanegbo

‘Weinig mensen zijn charismatischer dan Pastor Mike Nwanegbo. Hij leidt met groot succes New Life Assembly, een Afrikaanse pinksterkerk die op zondag tot de nok vol zit. In die Redeemed Christian Church of God springen en dansen ze met z’n vierhonderd, soms tot in trance toe. Camera’s capteren alles in realtime zodat mensen op de achterste rijen kunnen volgen op grote schermen. Pastor Mike is een boegbeeld, een fenomeen. Hij houdt een hele gemeenschap in de ban, die met volle aandacht ieder woord slikt. ‘Jezus Christus is herboren in mij’, stelde hij tijdens een van mijn interviews. Ik knikte, keek in zijn ogen, en zag een rotsvaste overtuiging in wat hij zonet gezegd had.

‘Wat hem zo bijzonder maakt, is natuurlijk leiderschap. Er zijn zeker ook geldstromen binnen zo’n gemeenschap die substantieel zijn, maar de rol die iemand als Pastor Mike kan spelen in niet alleen de integratie maar ook de ondersteuning van een Afrikaanse gemeenschap in Antwerpen is niet te onderschatten. Hij schat de impact van media in en omarmt ze. Hij heeft de vinger aan de maatschappelijke pols. Misschien daarom dat zijn kerk iedere zondag weer uit haar voegen barst?