Wim Helsen: ‘Waarom geen koffietafel organiseren na een echtscheiding?’

Wim Helsen zet in Er wordt naar u geluisterd zijn stunteligste beentje voor als speechende begrafenisondernemer. ‘De dood van mijn vader had geen impact op het stuk.’

Terwijl u het stuk in Nederland speelde, stierf uw vader.

Wim Helsen: Zijn dood had geen impact op het stuk. Er wordt naar u geluisterd ging in december 2016 in première in Nederland. In oktober woonden mijn moeder en vader een try-out in Mortsel bij. Ze genoten. Achteraf vertelde mijn vader hoe hij gelachen had. Toen hij drie maanden later stierf, voelde het alsof hij mij zijn zegen had gegeven: het is goed dat je daarmee durft te lachen. De dag waarop hij begraven werd, moest ik optreden in een uithoek in Nederland. ‘Zeg het gerust af, Wim’, zei mijn agent. Dat deed ik net niet. Het spelen hielp. De cabaretier Helsen hielp de mens Helsen.

Komt die cabaretier nog steeds mankend het podium op terwijl hij zich vasthoudt aan een rollende katheder?

Helsen: Dat was enkel zo tijdens de oerversie van dit stuk, in de zomer van 2015. Ik dacht al een tijd na over het begrafenisthema. De aanleiding was, onder meer, een begrafenis van een tante van mijn mama. Die tante werd honderd. Tijdens de mooie lofbetuiging maakte de pastoor een foutje. Hij zei dat ze het vierde van acht kinderen was. Ze was het derde kind. Net die fout was achteraf het gespreksonderwerp. Iedereen heeft zulke verhalen. Tegelijk kent iedereen het louterende gevoel dat je na een begrafenis overhoudt. We zouden meer moeten rouwen. Waarom geen koffietafel organiseren na een echtscheiding?

Er wordt naar elkaar geluisterd.

Helsen: Op die behoefte is elke religie gebaseerd: er is iemand die naar je luistert. De titel Er wordt naar u geluisterd is een zin uit Buster Keaton lacht nooit (2013), een filmessaybundel van Arnon Grunberg. De zin slaat ook op de figuur die ik speel. Het is een wat irritante man die de begrafenisondernemer onverwachts moet vervangen. Hij is een mens die bijna nooit verantwoordelijkheid neemt en als hij het toch doet, neemt hij te veel hooi op zijn vork en is hij bloednerveus. Hij werkt zich daarbij in benarde situaties en verwijt de anderen dan dat hij daarin is terechtgekomen. Hij komt in de problemen omdat hij vergeet te luisteren.

Enkele Nederlanders zeiden al dat ze me gaan bellen om op hun begrafenis te speechen. Ik vraag me af hoe ze me gaan bellen nadat ze gestorven zijn. Of zouden ze me vermelden in hun testament? Dan erf ik misschien een oude vaas! (lacht)

Voorlopig staan er geen vazen op de scène. Er ligt wel een laken.

Helsen: Het lijkt een laken, maar dat is het niet! Het ligt achter mij en de katheder. Het ligt er om een reden die ik niet verklap.

Intussen stopt u Vlaanderen ook weer onder met Winteruur?

Helsen: Een van de fijnste gesprekken vorig seizoen was dat met Maartje Wortel over het boek De straat en het struikgewas (1988) van Armando. Na de opname deed ze me het boek cadeau. Het is de vreemdste autobiografie die ik ooit heb gelezen. Ze is verwant met Louis Paul Boons Mijn kleine oorlog (1947). Armando rijgt de absurde gedachtesprongen – waar toch een rare logica in lijkt te zitten – aan elkaar, hij springt van de hak op de tak en schrijft met een ontzettend levendige pen. Een belevenis! Ik las het boek al twee keer, het staat intussen vol strepen. Eigenlijk schrijft hij zoals ik probeer te spelen.