Ryan Gosling en regisseur Denis Villeneuve over ‘Blade Runner 2049’, de sequel die vijf Oscars kan winnen

© .

Alle fonkelende C-beams in the dark near the Tannhäuser Gate nog aan toe! De invloedrijke, sombere sf-klassieker Blade Runner krijgt 35 jaar na datum een vervolg: Blade Runner 2049. Een replica of niet? Ryan Gosling belooft ‘een nog grimmiger wereld’, regisseur Denis Villeneuve ‘een mooi gedicht over gebroken dromen’.

Niets menselijks is Denis Villeneuve vreemd. Ruim twee jaar geleden dringt ene Andrew Kosove aan op een meeting. Hij is de producer van Prisoners, de thriller waarmee de Canadese filmregisseur doorbrak, dus Villeneuve hapt nieuwsgierig toe. Maar waarom is de afspraak in New Mexico en waarom mag niemand hen zien? Kosove duwt Villeneuve een brief onder de neus met het opschrift ‘Queensboro’, kijkt hem diep in de ogen en zegt: ‘Queensboro bestaat niet. Dit is het script voor de nieuwe Blade Runner.’ Villeneuve huivert. ‘Ik was ontroerd door het vertrouwen dat in mij gesteld werd.’ Of hij de regie van Ridley Scott wil overnemen? Ook al is het een oude droom om een grote sf-film te regisseren, Villeneuve zegt niet meteen ja. Begrijpelijk. Blade Runner is geen film waarvan je zomaar een sequel maakt.

Toen David Bowie stierf, rouwde de hele wereld om een groot artiest. Ik treurde omdat hij Niander Wallace niet zou spelen

Denis Villeneuve

Loodzware erfenis

Blade Runner is een mijlpaal in de geschiedenis van de sf-film. Met Do Androids Dream of Electric Sheep?, een verhaal van cultschrijver Philip K. Dick, als vertrekpunt maakte Alien– regisseur Ridley Scott in 1982 een dystopie die tegelijk afschrikt en fascineert. Veel van de voorspelde problemen zijn 35 jaar later half of helemaal werkelijkheid geworden: grootstedelijke verloedering, klimaatverandering, gentechnologie, overbevolking, megalomane bedrijven. In het mistroostige, zwaar vervuilde en continu door regenbuien gegeselde Los Angeles van 2019 (dat jaartal kon 35 jaar geleden nog doorgaan voor toekomst) jaagt Harrison Ford op vijf replicants, androïdes die nauwelijks van echte mensen te onderscheiden zijn en weigeren om zich na vier jaar weer te laten uitschakelen. Een nieuw genre is geboren: neonoir-cyberpunk. De overdonderende neo(n)noiresthetiek en de vraagstelling (wat onderscheidt mens van mensrobot?) maken school. In film, maar ook in televisie, muziek, beeldende kunst, literatuur en zelfs wetenschap.

Ryan Gosling en regisseur Denis Villeneuve over 'Blade Runner 2049', de sequel die vijf Oscars kan winnen

Villeneuve noemt Blade Runner een revolutie. ‘Ik wist niet goed wat ik van die sequel moest denken. Was dat nou een opwindend of een heel slecht idee?’ Ook Ryan Gosling, de nieuwe Blade Runner, had twijfels. ‘Net als Denis ben ik een grote fan van het origineel. Kan toch niet anders? Maar moet je daarom aan een sequel beginnen? Die doen de originelen niet altijd eer aan.’

De argwaan slonk na de lectuur van het scenario dat Ridley Scott had uitgedokterd met Hampton Fancher, die ook Blade Runner had geschreven. Gosling: ‘Het scenario is heel complex en rijk, borduurt voort op de eerste Blade Runner én introduceert nieuwe personages en originele aspecten.’ Villeneuve: ‘Ik begreep meteen wat Ridleys bedoeling was. De spirit van Blade Runner 2049 liggen in het verlengde van die van de eerste film. Het is opnieuw een existentiële noir met een detectiveplot.’ Toch bleef de regisseur aarzelen. ‘Ik had veel tijd nodig om de gedachte te aanvaarden dat ik Blade Runner 2049 zou regisseren. Ik wist dat ik ertoe in staat was. Ik heb ondertussen (na onder meer Prisoners, Sicario, Arrival, nvdr.) de technische bagage en de vaardigheden om zo’n project tot een goed eind te brengen. Maar ik was bang voor de reacties. Mocht ik dat kruis wel opnemen?’

Natuurlijk had Ridley Scott graag zelf het vervolg op zijn iconische film geregisseerd, maar zijn agenda liet dat niet toe. De nieuwe Alien-films en The Martian namen hem in beslag en Harrison Ford wilde zijn comeback als Rick Deckard niet uitstellen. Villeneuve: ‘Ridley Scott reikte de belangrijkste ideeën aan. Hij is enorm bij de film betrokken. Zonder zijn zegen zou ik er nooit aan begonnen zijn. Hij zei precies wat ik hoopte te horen. Hij lichtte zijn ideeën toe, had het over wat hem ten tijde van de eerste film inspireerde, vertelde over de moeilijkheden waarop hij destijds was gebotst en besloot met: “Dit project is nu van jou. Het moet jouw film worden. Bel me als je me nodig hebt.” Ik kreeg totale vrijheid. Hij is nooit ongevraagd tussenbeide gekomen. Alleen over de titel van de film hebben we uitvoerig gediscussieerd.’

Ryan Gosling en regisseur Denis Villeneuve over 'Blade Runner 2049', de sequel die vijf Oscars kan winnen

Ook de goedkeuring van Harrison Ford was voor Villeneuve een voorwaarde om aan Blade Runner 2049 te beginnen. ‘Ik wist dat de film energie zou vreten en dat ik er pas kon aan beginnen als ik over de hele lijn groen licht had gekregen. Ik heb Harrison Ford niet naar de mond gepraat. Ik vertelde wat ik écht van het scenario vond en benoemde de sterke én de zwakke punten. Niet bullshitten maar elkaar de waarheid zeggen, dat is de beste manier om samen te werken. Of toch met acteurs. (lacht) Ik heb trouwens veel van Ford geleerd. Zelfs als hij geen scène had, kwam hij naar de set. Hij houdt van het proces, van het werk. Het was ontroerend om te zien hoe gretig hij al zijn kennis, ervaring en passie in de schaal wierp.’

Aan filmster en landgenoot Ryan Gosling vroeg Villeneuve om de verantwoordelijkheid te delen. ‘Hij stond naast me in de loopgraven, ploeterde samen met me in de modder. Hij was mijn muze, gaf me energie. Dat laatste is belangrijker dan je denkt. Het was met voorsprong de zwaarste opnameperiode die ik al had meegemaakt. Ryans geestdrift en positivisme waren een enorme hulp.’ Om zich niet te laten verpletteren door de loodzware erfenis spraken Gosling en Villeneuve af om zich van meet af aan neer te leggen bij een mislukking. ‘De kans op succes was flinterdun. Iedereen erkent dat Blade Runner een meesterwerk is, een mijlpaal in de sciencefiction. Hoe goed of hoe slecht we het er ook van af zouden brengen, de vergelijking met die grootse film zou er altijd zijn. We namen er allebei vrede mee dat je het daar niet van kunt halen. Dat werkte bevrijdend. Daarna konden we aan de slag.’

De gevoelswereld van de personages is herkenbaar: mensen zijn afgestompt door de technologie, hebben hun identiteit verloren en hunkeren naar verbondenheid en liefde

Ryan Gosling

Is there life in LA?

Het ontzag dat Gosling en Villeneuve hebben voor het origineel is lovenswaardig, maar wat weten we over de film die ze gemaakt hebben? Voornamelijk wat ze er zelf over vertellen. Met een persvisie wordt gewacht tot enkele dagen voor de bioscooprelease. Losse filmfragmenten krijg je pas te zien na ondertekening van een embargo. Het mysterie moet en zal bewaard worden.

In het Los Angeles van 2049 komt de op replicants jagende Blade Runner K (Gosling) een duister geheim op het spoor. K, zoals het onfortuinlijke hoofdpersonage uit Het proces van Franz Kafka? Jawel. Villeneuve: ‘Michael Green en Hampton Fancher, de scenaristen, zijn boekenliefhebbers. Je kunt niet naast de overeenkomsten met Het proces kijken: de paranoia, de identiteitscrisis, de transformatie.’ K heeft een liefje (Ana de Armas) en een bazin (Robin Wright). Zijn zoektocht leidt hem naar een Blade Runner die dertig jaar eerder van de radar is verdwenen: Deckard (Harrison Ford).

JARED LETO als Niander Wallace, een rol die voor David Bowie was weggelegd.
JARED LETO als Niander Wallace, een rol die voor David Bowie was weggelegd.

‘Het leven van een Blade Runner is een stuk ingewikkelder geworden. Het zijn paria’s die een geïsoleerd bestaan leiden’, verklapt Gosling. ‘De wereld is nog grimmiger, het milieu is er nog erger aan toe, het bevolkingsaantal blijft maar afnemen, de instanties zijn de controle kwijt en de infrastructuur laat te wensen over. In die giftige, brutale omgeving zijn de mensen op overleven aangewezen.’

De fragmenten verraden dat Jared Leto een megalomane replicants– bouwer speelt die stelt dat elke grote beschaving stoelt op wegwerparbeiders en het jammer vindt dat hij niet sneller replicants kan produceren. Villeneuve: ‘Het is een zeer theatraal personage: bigger than life, moreel ambigu en heel charismatisch. Toen ik het scenario las, dacht ik spontaan aan David Bowie. Kijk naar de eerste Blade Runner en je verwacht dat Bowie vroeg of laat zal opduiken. Was hij misschien een bron van inspiratie? Bowies managers zeiden dat hij vrij zou zijn na de release van een nieuw album. We begonnen erin te geloven, maar toen kwam het bericht dat hij overleden was. De wereld treurde om het heengaan van een groot artiest, ik omdat ik Bowie moest vervangen. Ik wil niet belachelijk overkomen, maar ik róúwde om het idee dat Bowie dat personage niet zou spelen. We zijn aan de opnames begonnen zonder te weten wie Niander Wallace zou spelen. Uiteindelijk viel de keuze op Jared. Hij heeft niet teleurgesteld.’

Wat weten we nog? Beide films beelden een afschrikwekkende nabije toekomst uit. In de Blade Runner uit 1982 was dat 2019, in die van 2017 is dat 2049. Maar welk 2049? Het 2049 dat volgt op ons 2019 of het 2049 dat volgt op het 2019 zoals dat in 1982 werd verzonnen? ‘Dat was een cruciaal vraagstuk’, zegt Villeneuve. ‘De eerste film speelt zich in 2019 af, maar dat 2019 ligt in het verlengde van onze jaren zeventig en tachtig. Het verschilt sterk van het 2019 waar we straks aan zullen beginnen. Het is een 2019 zonder Steve Jobs, zonder Céline Dion, zonder mobiele telefoons.’ De knoop werd doorgehakt. ‘We hebben ons proberen in te beelden hoe die futuristische wereld uit het origineel er dertig jaar later zou uitzien. Blade Runner 2049 speelt zich dus in een alternatief universum af. Dat belet niet dat het een leuke, poëtische commentaar op het heden is, en op onze relatie met technologie.’

RYAN GOSLING in het winterlicht: 'Ik ken dat persoonlijk, ik ben in de sneeuw geboren', aldus Denis Villeneuve.
RYAN GOSLING in het winterlicht: ‘Ik ken dat persoonlijk, ik ben in de sneeuw geboren’, aldus Denis Villeneuve.

Om het idee van die alternatieve toekomst kracht bij te zetten, laat de nieuwe film de namen vallen van bedrijven die in 1982 springlevend waren maar ondertussen begraven zijn, zoals vliegtuigmaatschappij Pan Nam of spelcomputerproducent Atari. Ook de USSR is gewoon blijven bestaan. ‘We doen alsof de film zich geopolitiek afspeelt eind jaren zeventig, begin jaren tachtig. Dat is ook zo in Do Androids Dream of Electric Sheep, het originele verhaal van Philip K. Dick.’

Winterlicht

Wat de geloste fragmenten nog het meest leren, is dat niemand zich zorgen hoeft te maken over het visuele aspect. Villeneuve en Roger Deakins, de cameravirtuoos achter The Shawshank Redemption, Skyfall, No Country for Old Men en Sicario, zetten zwaar in op sfeer, monochromie, minimalisme en een onafgebroken spel met licht en schaduw. De geboorte van een androïde lijkt meer op een kunstinstallatie dan op een scène uit een sf-film die 185 miljoen dollar heeft gekost. Villeneuve: ‘Blade Runner 2049 is een zuiver artistiek gebaar, een liefdesverklaring aan de eerste film. Ik verwacht geen enkel resultaat, geen enkele beloning. Het voorrecht om in dat universum te mogen werken, is meer dan genoeg. Ik zou er vrede mee hebben als het mijn laatste film blijkt te zijn.’

Ook de noiresthetiek van de eerste film is terug. ‘Dat vonden Roger Deakins en ik heel belangrijk. Het ís een film noir, hè. Ook het sounddesign was cruciaal. Een van de sterkste punten van Blade Runner is het zeer impressionistische geluidsdesign, de manier waarop muziek en geluiden samengaan blijft fantastisch en revolutionair.’ Een klakkeloze kopie mocht Blade Runner 2049 ook niet worden. ‘Een andere grote uitdaging was: hoe maak ik me dit universum eigen? Ridley Scott had me de sleutels gegeven en gevraagd om er mijn film van te maken. Maar hoe doe je dat?’

Een van de sterkste punten van Blade Runner is het zeer impressionistische geluidsdesign, de manier waarop muziek en geluiden samengaan blijft fantastisch en revolutionair

Villeneuve kon de film niet naar zijn hand zetten door nieuwe onderwerpen aan te snijden. De thematische lijn wordt gewoon doorgetrokken. Mens wil God spelen. Creatie keert zich tegen Frankenstein. ‘Het is opnieuw een reflectie op onze limieten. Wat maakt ons tot mens? Zijn mensen ook geprogrammeerd, bijvoorbeeld door onze omgeving of door de opvoeding die we krijgen?’

Het scenario voorziet wel in een reeks nieuwe decors, zoals stadswijken die nog niet verkend zijn of het gebied voorbij de stadsgrens. Daar kon Villeneuve zijn verbeelding op loslaten. Het winterse klimaat beschouwt hij als een geschenk uit de hemel. ‘Winterlicht creëert een heel specifiek gevoel, een heel specifieke sfeer. Ik ken dat persoonlijk, ik ben in de sneeuw geboren. Blade Runner was heel donker en zwart, en ik heb Roger Deakins voorgesteld om deze film zilvergrijs te maken, geïnspireerd door dat licht.’

In Blade Runner 2049 sneeuwt het zelfs. ‘Ik ben het gewoon om in mijn wereld te werken. Deze keer moest ik in een wereld werken die Ridley had uitgedacht. In de droomwereld van iemand anders rondlopen, is behoorlijk ráár. Dat winterlicht lijkt een detail, maar het was een uitgelezen kans om mijn stempel op de film te drukken. De eerste film is gemaakt door een Brit uit Londen, de tweede door een Canadees uit Montréal. Dat mag je gerust zien.’

Coda

Volgens Ana de Armas, de Cubaanse die het liefje van K speelt, is de film niet alleen beeldschoon maar ook heel emotioneel en beklijvend. ‘Zoals alle films van Denis Villeneuve.’ Vooral over de liefdeshistorie zullen tranen geplengd worden. Gosling: ‘De toxische werkelijkheid van de film mag veraf lijken, de gevoelswereld van de personages is wel herkenbaar: mensen zijn afgestompt door de technologie, geïsoleerd, identiteitsloos en hunkeren naar een beetje verbondenheid en liefde.’

‘Het is ook een mooi gedicht over gebroken dromen’, glimlacht Villeneuve raadselachtig. Niets menselijks is hem vreemd.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Blade Runner 2049

Vanaf 4/10 in de bioscoop.

Ryan Gosling en regisseur Denis Villeneuve over 'Blade Runner 2049', de sequel die vijf Oscars kan winnen

‘Het was verkeerd om aan Ridley Scott te twijfelen. Nou blij?’

Heeft er iemand zoveel iconische personages neergezet én met succes hernomen als Harrison Ford? Na Han Solo uit Star Wars en Indiana Jones vist hij nu ook Rick Deckard uit Blade Runner op. Op zijn 75e.

Harrison Ford, al veertig jaar filmster, is niet de goedkoopste en niet de jongste. Er is veel gespeculeerd over de vraag of hij zou meespelen in de sequel op Blade Runner, de sf-klassieker waarin hij met een vliegende auto een dystopisch Los Angeles doorkruist. De hoofdrol moest hij aan Ryan Gosling laten, maar hij is wel degelijk van de partij in Blade Runner 2049. ‘Het script was heel ambitieus en schitterende filmmakers als Denis Villeneuve en cameraman Roger Deakins wilden er hun schouders onder zetten. Ik stond te spríngen om terug te keren naar het Blade Runner-universum’, grijnst Ford.

Het kan verkeren. In de docu Dangerous Days: Making Blade Runner vertel je dat je Ridley Scott destijds meermaals een schop onder zijn kont hebt willen geven.

Harrison Ford: Ik had het mís, nou blij? Ik had niet aan Ridley mogen twijfelen. Maar het was een moeilijke film. We geloofden allebei nogal sterk in de deugdelijkheid van onze ideeën en daardoor hadden we een wat moeilijke relatie. Soms kwamen we eruit, soms niet. Hij had het volste recht om de film te maken die hij in zijn hoofd had, ik had recht op mijn versie. We hebben dat láng geleden al bijgelegd.

Vandaag is Blade Runner een sf- klassieker, maar de eerste reacties waren niet zo positief en ook het publiek haalde er aanvankelijk zijn neus voor op.

Ford: Klopt. Laten we wel niet vergeten dat de versie die in de zalen kwam, gebukt ging onder een knullige voice-over. Ik was daar van in het begin tegen. Ik wilde géén voice-over inspreken. Helaas werd er met een contract gezwaaid en moest ik wel. Gelukkig vond de film mettertijd zijn publiek. Blade Runner heeft generaties filmmakers beïnvloed. Om het met een cliché te zeggen: de film was zijn tijd ver vooruit.

Blade Runner liet de kijker ook achter met meer vragen dan antwoorden.

Ford: Dat is volgens mij waar een groot deel van de fascinatie voor de film vandaan komt. Ze zijn zeldzaam, de regisseurs die weerstaan aan de verleiding om alle touwtjes aan elkaar te knopen en je met een happy end terug naar huis te sturen. Terug naar La La Land.

Over La La Land gesproken: wat vind je van Ryan Gosling, de acteur die de nieuwe Blade Runner speelt? Heeft hij met die film ook jouw hart gebroken?

Ford: Hij was me al eerder opgevallen, maar met die film heeft hij me omvergeblazen, vooral omdat hij zelf piano speelde. Dat zingen en dansen, tot daaraan toe, de meeste musketiers kunnen zingen en dansen. Pianojazz vind ik trouwens een van de geneugten des levens.

Indiana Jones, Han Solo, Deckard: je blijft die iconische personages hernemen.

Ford: Ze wonen allemaal in hetzelfde huis, maar komen uit verhalen die sterk van elkaar verschillen, en daar ben ik fier op. Ik heb het altijd als mijn plicht gezien om het publiek verschillende dingen aan te bieden. In een restaurant wil je toch ook niet altijd hetzelfde op je bord krijgen?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content