Een van de beste actiescènes ooit: het verhaal achter The Untouchables’ stationsequentie

Scènes die op uw netvlies gebrand staan. Deze week: de tien minuten durende stationshalsequentie uit The Untouchables (1987).

1931, Union Station, Chicago. De onkreukbare federale agent Eliot Ness (Kevin Costner) en Stone (Andy Garcia), zijn enige vertrouweling die niet door Al Capone is omgebracht, krijgen nog één kans om de maffiabaas achter de tralies te krijgen, maar daarvoor moeten ze wel zijn boekhouder vatten. Die wordt om middernacht per trein naar een onbekende locatie overgebracht.

Terwijl de agenten de man en zijn escorte in de stationshal opwachten – Ness op een balkon, Stone onder aan de trappen – wordt Ness’ aandacht getrokken door een moeder die een kinderwagen en twee zware koffers de trappen op zeult. Na lang aarzelen schiet Ness haar te hulp. Net wanneer hij het ding bijna naar boven heeft getrokken, komen Capones handlangers aan. Een van hen herkent Ness. Om de gangster neer te schieten moet de agent de kinderwagen loslaten. Die dokkert in slow motion de trap af, terwijl de kogels in het rond vliegen en gangsters en argeloze passanten sneuvelen.

Een van de beste actiescènes uit de filmgeschiedenis klokt af op iets minder dan tien minuten, waarvan de helft opbouw.

Regisseur Brian De Palma, uiterst bedreven in traag opgebouwde, meesterlijk gemonteerde geweldscènes – denk maar aan de finale shoot-out in Scarface en de poolbarscène in Carlito’s Way – heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij zich voor de trappenscène, en vooral voor het ritme en de centrale rol die de kinderwagen erin speelt, liet inspireren door die uit Pantserkruiser Potemkin (1926), de klassieker van de vroege Russische montagemeester Sergej Eisenstein.

Het establishing shot wanneer de agenten de stationshal binnenkomen. Het point-of-view shot van de worstelende moeder en haar kind. De close-up van de ogen van de gangster die Ness herkent. De schietpartij in slow motion. De Union Station-scène is een aaneenschakeling van meticuleus gekozen, memorabele shots.

De roemruchte scène stond niet eens in het eerste scenario van David Mamet. Oorspronkelijk zou het vuurgevecht zich afspelen in een treinwagon. Omdat een trein nabouwen te zwaar op het budget zou wegen, kwam De Palma zelf met het idee aandraven om de scène in Union Station te draaien. Een geniale ingeving, achteraf bekeken.